Surat keur Melkyas
Ku: Nina Rahayu Nadéa
Tiap baris
ngaran diimeutan, taya nu kaliwat. Mimiti tina hurup A. Aya Ani, Adi, Agustina.
Kabéh dititenan kalawan gemet. Tiap taun ajaran baru, tiap asup ka kelas sok
nyidikeun kana ngaran jeung beungeut murid kalawan daria. Ku neuteup maranéhna
susuganan bisa neuleuman karaktér jeung
tabéat manéhna sanajan teu bisa saratus persén. Ku ningali paroman maranéhna kuring
sok nyieun kasimpulan naha ieu téh budak bageur atawa badeur.
“Maman.”
“Hadir.”
“Maya.”
“Hadir.”
“Melkyas.”
Euweuh nu
ngacung.
“Melkyas,”
kuring nanya tarik.
“Saya, Bu,”
ti béh juru aya nu ngacung semu asa-asa. Beungeutna tungkul.
Melkyas. Hiji
ngaran anu can kungsi kadéngé ti saméméhna mula. Melkyas ngaran anu kacida
asingna. Komo lebah maca papanjangna. Melkyas Timinius. Teuing urang mana. Da
ningali beungeut, buuk, jeung kulitna,
jauh pisan urang sunda. Sigana orang sebrang. Ah, jadi hayang nanya nu leuwih
manjang ka manéhna. Komo barang apal yén manehna cicing nyorangan taya batur.
Salaku guru, kuring kudu bisa ngahijikeun manéhna jeung saha waé. Teu ningali
suku mana. Di ieu sakola kabéh ngabogaan hak nu sarua. Hak diajar, hak diuk
jeung sagala rupana. Walatra taya bédana.
Sanggeus
ngabsén jeung nerangkeun, kuring ngahaja ngurilingan bangku. Aya misi. Hayang wanoh jeung nu ngaran Melkyas.
Katingali budak teh lungguh pisan. Lungguh teuing.
“Dinda, pindah duduknya sini,” ceuk
kuring ka Dinda anu diukna tiluan jeung babaturana.
“Ngak Bu, ah di sini saja,” cenah mugen.
“Hayo di sini. Daripada dempetan bertiga.”
Ku pangolo
kuring, Dinda antukna diuk jeung Melkyas. Reugreug saheulaanan Melkyas aya
baturna, ulah keueung teuing nyorangan.
“Ayo Melkyas, jangan diam saja. Kalau tidak
mengerti tanya yah,” kuring imut. Pameunteu amprok jeung teuteupna.
Seseukeut panonna atra. Manco ka kuring. Linduh liuh. Tapi katangen beut semu
alum. Dina panon anu curelek, bodas, siga nu nyidem tunggara. Béda jeung nu
lain, nu teu weléh hegar. Sanajan keur aya guru di kelas angger wé geuning heureuy. Teu madulikeun guru nu aya. Tapi
ning Melkyas mah beut béda. Béda ti nu lain. Ti mimiti asup nepi ka jam
pelajaran lekasan. Manéhna angger tonggoy. Tonggoy sorangan. Teu saeutik oge
manéhna ribut, sumawona culang cileung ka batur. Angger nyorangan. Angger
nyidem kapanasaran.
Sakapeung mah
karunya ka Melkyas. Abong barudak teu bisa dipapatahan. Keur meujeuhna resep
heureuy. Nyebut ngaran sok sangeunahna. Padahal geus puguh boga ngaran. Amin dilandihna si Dénon pedah panon
na bolotot-gedé panon. Wati dilandih congcorang pédah awakna begang. Teu anéh
lamun sok aya waé nu ceurik pedah dilandih anu teu puguh. Kitu deui Melkyas,
pada moyok.
Lamun
kabeneran aya soal dipariksa babarengan sok ngahajakeun barisan anu kénca
dipariksa ka lebah katuhu, kitu deui sabalikna. Ngahaja salian ti soal bari
dibahas, ogé méh pagawéan kuring teu loba teuing. Bisa kabantuan ku tanaga barudak.
Ngan palebah ngabagikeun buku Melkyas, sok pating birigidig. Sakapeung kuring
sok ngambek di kelas pédah pipilih babaturan. Sok ngahajakeun tiap anu nampa
buku Melkyas, ku kuring ditongkrongan.
Ngarah enya-enya dipariksa. Da kungsi dina hiji waktu, kawas nu heueuh wé dipariksa.
Ari pas rék mindahkeun peunteun. Nu boga Melkyas mah euweuh nu mariksa.
Teungteuingeun.
Mimiti asup
mah mindeng pisan kapanggih ku kuring, Melkyas keur nginghak pédah dipoyokan waé
ku babaturanna. Saeutik-saeutik Melkyas ku kuring dituyun sina ngabandingkeun kulit
sorangan jeung nu lain. Ngahaja kulit kuring, diadekeun ka manéhna. Némpél dina
leungeunna.
“Coba lihat kulit ibu sama Melkyas sama tidak?”
Manéhna gideg
bari nyusut cipanon.
“Ingat Melkyas, kamu dengan yang lain itu
hanya beda dari kulit saja. Beda luarnya saja. Semua sama, makhluk Tuhan. Melkyas
harus kuat tidak boleh cengeng, yah. Pokoknya kalau ada apa-apa kamu harus
berani. Cemungud...cemungud,” ceuk kuring ngaheureuyan.
Manéhna imut.
Ti dinya saeutik saeutik kuring bisa ngorék katerangan ngeunaan manéhna,
ngeunaan kulawargana. Karék apal ning Melkyas
téh urang Papua. Kuring apal pisan basa ngahajakeun manggil manéhna. Salaku
wali kelasna kuring kudu nyaho kasang tukang manéhna nepi ka bisa aya di ieu
kota. Kota Bandung. Nu jauh pisan ti Papua.
Mimitina mah
manéhna embung terbuka. Kemba waé tiap ditanya. Tapi kuring teu béakaeun akal.
Leukeun ngajak ngobrol. Leukeun méré imut, merhatikeun ka manéhna nu leuwih.
Sangkan manéhna nyaho, yén kuring salaku guruna neundeun perhatian anu leuwih. Kuring
salaku guruna hayang méré katingtriman ka Melkyas. Atuh kitu deui di kelas, manéhna
remen di tanya, tara dinomor duakeun. Sanajan sakapeung Melkyas jadi panyirikan
nu lain.
“Ah, ibu pilih kasih. Nanyanya ke Melkyas
terus.”
Hal ieu anu
nyadarkeun kuring. Kumpul deui pangacian. Kuring di sakola téh keur ngajar kabéh
siswa sacara global, lain ngan keur Melkyas hungkul. Sanajan dina haté pangjerona
kuring tetep hayang nyaho Melkyas anu sabenerna. Melkyas anu lungguh, Melkyas
nu nyidem rusiah. Nu neundeun lara dina kongkolak panonna.
Harita keur
istirahat. Waktu barudak datang ngabéjaan ka kuring. Yén di kelas aya budak nu
gelut. Andri jeung Ramdan paséa. Atuh gura giru kuring ka kelas. Enya wé keur
dur der paraséa. Paréa-réa omong. Kecap garihal kaluar tina biwirna.
“Naon rék
garelut?” ceuk kuring bari mawa sapu tina leungeun maranéhna. “Hayu bisi rék
gelut, meungpeung lapang kosong.
Disaksian ku sakabéh kelas jeung ku ibu. Hayu!” Kuring nungtun budak anu rék
garelut. Tapi ngahaja dititah gelut mah mugen. Ngadon careurik. Nya
alhmdulillah ku geus dilelemu, dibéré saran jeung dibéréskeun masalah mah, bisa
alakur deui.
Rék ka luar
kelas kuring ngagebeg. Waktu ningali Melkyas bet ngadégdég, nyuuh dina luhureun
méja. Hideng suku ngaléngkah, sora sapatu anu dipaké, trok trak marengan kuring
nyampeurkeun manéhna. Melkyas curinghak, nyumput di kolong bangku. Rambisak.
Katingali beungeutna pias. Geuwat di bawa ka UKS. Terus diceuhceuhan. Di UKS
manéhna ceurik. Ceurik balilihan. Saheulaanan ku kuring diantep. Ngahaja. Sina
budal sagala bangbaluh anu aya dina dadana. Sanggeus budak leler ku kuring
ditanya. Diusap kalawan deudeuh.
“Sekarang Melkyas bisa ngobrol sama ibu. Apa
saja yang Melkyas ingin ungkapkan. Melkyas ngak perlu takut. Ibu sayang sama Melkyas.
Anggap ibu ini orang tua Melkyas juga. Ayo ceritakan sama ibu semua masalahnya.”
Ti dinya kuring
karék nyaho yén Melkyas téh geuning neundeun kasiksa anu rohaka. Manéhna téh
korban perang anu ngahaja disumputkeun ku indung bapakna. Tibatan jadi korban
peperangan di Papua, kolot Melkyas rido pajauh. Neundeun Melkyas di Bandung.
Bari jeung maranéhna sorangan teu nyaho lebah mana Bandung téh. Harepan kolot Melkyas
ngan hiji. Melkyas anak hiji-hijina kudu salamet.
Kuring kacida
ngangres, komo barang Melkyas nembongkeun tatu dina leungeuna. Tatu anu disababkeun
perang. Teuing sabara kali cenah Melkyas kudu ngungsi. Nyiruruk di tempat aman
waktu keur aya di Papua. Nepi ka leungeun katut sukuna taratu. Tikarait kana
tatangtakalan anu dijadikeun pangungsian. Malah pernah dina hiji waktu,
leungeuna kaduruk. Basa keur nyumput di pangungsian. Deudeuh Melkyas. Matak teu
anéh waktu kuring ningali Melkyas ngadégdég, ningali anu paséa. Perang suku, geus
nyababkeun jiwa traumatik anu kacida gedé.
‘Post Traumatic Stress Disorder’,
trauma psikologis balukar perang geus euntreup dina diri Melkyas. Neundeun
karaha anu hésé pisan diubarana.
***
Geus
sababaraha poé Melkyas teu sakola. Rada
hemeng ogé. Duméh salila ieu Melkyas teu weléh rajin diajar. Sakalieun gering gé,
suster anu ngarawat manéhna pasti datang nepungan ka kuring. Ngabéjaan. Tapi
ayeuna geus ampir saminggu Melkyas teu sakola jaba teu aya kabar pisan. Ah,
meureun geuring jeung teu aya nu nganteurkeun, ceuk pikir. Tapi ditungguan.
Angger wé teu embol-embol.
Kusabab geus
ampir saminggu teu sakola. Kuring lahlahan nyieun surat. Dibikeun ka
babaturanna anu cenah apal imahna. Tapi eta surat isukna dibawa deui.
“Bu, teu aya
sasaha di bumina.”
“Muhun enjing
deui wé nya pasihkeun,” ceuk kuring.
Tapi isukna
eta surat di bawa deui ku budak. Da cenah angger teu aya sasaha. Meureun keur ka luar kota, gerendeng haté.
Inget kana omongan Melkyas, yén yayasan témpat manéhna nyiruruk sakapeung sok ngayakeun
kagiatan di luar kota. Banget ku rasa panasaran, kuring dianteurkeun ku budak
ngahaja datang ka imahna. Tapi nya kitu imahna kosong. Digembok. Malah basa kuring nanya ka tatangga. Teu aya
nu apaleun. Kuring titip pesen wé ka
tatanggana, lamun aya Melkyas atawa susterna, sangkan datang ka sakola.
Isukna éta surat ku kuring ngahaja
diposkeun. Maksud téh lamun nu boga imah geus datang pasti éta surat katarima.
Heuleut sababaraha poé éta surat balik deui ka asal. Ka leungeun kuring.
“Leuh kamana
atuh Melkyas?”
Nepi ka
kiwari jilim Melkyas ngiles, teuing ka mana. Kakangen beuki rosa. Di mana hidep Melkyas? Ieu ibu
sono nataku. Sono ningali seuseukeut panon hidep. Sono hayang ngadéngé obrolan
hidep. Hayang ngabebenah hidep. Geus lila haté ibu samagaha teu ngadéngé
curhatan hidep, teu ngadéngé luh-lah hidep. Teu ngadéngé ceurik hidep. Ah,
ringkang hidep beut montél waé dina haté.
Soré beuki nyérélék.
Di imah ngan nyorangan. Pirajeunan nyetél tivi. Haté gumeter basa ningali dina
tivi. Perang antar suku di Papua beuki kanceuh.
Korban perang beuki réa. Kolébat beungeut Melkyas némbongan. Deudeuh Melkyas,
boa hidep balik deui ka lembur, nepungan indung bapak nu salila ieu
dipikandrung, rasa kakangen hidep ka indung bapak teu bisa diubaran. Haté
kuring norowéco, bari panon anteng kana tivi.
Gebeg kuring
ngarenjag sataker kebek. Waktu maca korban perang nu geus jadi kabiadaban perang.
Melkyas. Ngaran disaruakeun jeung nu aya dina surat. Sidik. Écés. Melkyas
Timinius. ***
