Pileuleuyan

Alhamdulillah dimuat di Majalah Mangle. Desember 2018. Hatur nuhun Kang Taufik... Rengregan Mangle

Carpon Rumaja

Pileuleuyan...

Ku Nina Rahayu Nadéa

                Geus tatahar pikeun nyanghareupan UAS. Ujian Akhir Semester I. Evaluasi pikeun  para murid  ngeunaan materi anu geus katampa dina Semester hiji. Kaasup kuring. Kuring kelas 3 SMK Bina Harapan, kacida hayangna meunang nilai nu alus. Diajar soson soson, sangkan hasilna nyugemakeun.  Teu nguciwakeun wali kelas kuring, nu omat omatan sangkan nilai kuring teu turun ti nu enggeus enggeus, leuwih alus mah kudu ngaronjat. Hayang ngabagjakeun kolot nu aya di lembur. Kacida nyaahna kuring ka kolot.  Rumasa can bisa mulang tarima. Tinangtu Ema bagja ningali kuring meunang peunteun anu alus.

Sanajan Ema salila ieu teu pati ngarojong kana  perkara atikan. Ceuk Ema, awéwé mah teu kudu sakola luhur. Lulus SD geus cukup. Asal bisa maca, komo di lembur mah. Tapi maenya teuing kolot teu bagja ningali nilai kuring alus. Pada muji di sakola. Ogé jadi kareueus Uwa pameget  jeung Uwa istri.

                “Omat, hidep mah kudu sakola luhur, Mas. Lebar hidep boga poténsi.” Ceuk  bu Asih, Wali kelas kuring hiji waktu.

                Sasat teu ngahaja asup ka sakola ieu téh. Pédah wé sababaraha méter ti  pasantrén tempat kuring salila ieu nyuprih pangarti, diadegkeun sakola formal. Bogana Haji Hasan, lanceukna Uwa pameget ngan béda Bapak. Haji Hasan téh pengusaha jugala, pausahaanna geus teu kaitung. Bukti kanyaah ka lemburna ngajanggélék ku cara ngadegkeun sakola. Ari nu disebut Uwa pameget ku kuring? Sabenerna lain Uwa. Da teu hir teu walahir. Pédah wé  tanah anu aya di lembur kuring, diurusanan ku Ema jeung Abah di lembur. Pas Abah ngantunkeun, kuring di bawa ka pasantrénna. Pasanteran Al-Mukarramah.

                Kanyaahna ka kuring geus karasa pisan. Sanajan mimitina mah Ema teu mikeun waktu Uwa pameget ménta kuring ka Ema pikeun asup ka pasantrénna. Ngan ku diolo, méh nambah pangaweruh jeung méh teu nguluwut mikiran nu jadi Bapak, antukna Ema léah mikeun kuring.

                Kuring diajar soson soson. Ngatur waktu. Sakola formal  ti isuk isuk nepi ka jam dua. Balikna langsung ka kobong, sayaga nampa materi ngeunaan bagbagan agama.

                “Imas  mah sigana ngeusian kabéh nya pelajaran Agama?” Wéndah nanya basa balik ti sakola. Poé munggaran UAS.

                “Nya kitu wéh...”

                “Teu kudu ditanyakeun deui. Geus pasti atuh dieusian. Malah tina soal 35 téh sigana deusian 40.” Anti milu nyarita.

                “Ah, manéh mah.” Kuring nyiwit leungeun Anti.

                “Enya atuh da geuleuh urang mah. Naha manéh téh beut pinter pinter teuing. Da urang mah sakitu ngapalkeun gé angger wé  teu asup asup.”

                “Ngapalkeunna atuh da bari inget ka  Andri meureun. Héhé.” Kuring seuri.

                “Éh, enya ampir poho. Aya salam ti Béni.” Wéndah nu anteng nyoo hapé, nyarita.

                “Kutan si Beni, écéng ka di dinya? Satuju... satuju. Bageur, sarua pinter jeung  agamis. Cocok lah jeung Imas. Tampa wé nya?” Anti nanya.

                “Naon téa?”

                “Ah, sok api api. Salamna  si Béni ditarima teu?”

                “Geus Anti tong waka ditanyakeun. Sina dipikiran. Bisi éraeun ku urang mah, da manéhna gé écéng sabenerna, ngan nyéta sieuneun ku  Uwana. Piraku cenah budak pasantrén bobogohan, teu meunang.”

                “Ah, gandéng... gandéng. Ayeuna mah diajar sing bener. Sakeudeung deui Ujian Nasional. Lebar kabéngbat ku nu kitu. Ké peunteunna butut.” Kuring mungkas obrolan.

                Papisah jeung maranéhna lebah péngkolah. Kuring ngatuhu maranéhna ngénca. Imut sorangan. Ngolébat beungeut Beni  nu salia ieu méré perhatian ka kuring.

                Ngarandeg sakedapan waktu anjog ka pakarangan pasantrén. Katangen hiji ringkang anu kacida dipisono. Hayang geuwat nangkeup. Ema. Tapi katangen keur husu ngobrol jeung Uwa pameget. Sajongjonan ngajanteng. Teuing naon nu keur diobrolkeun, ngan siganana téh penting nakeran. Panasaran. Hayang ngadéngékeun  nu keur dipadungdengkeun.

                “Imas, sok asup heula. Sadiakeun cai keur Ema hidep.” Uwa pameget ngeureunkeun obrolan. Nyalenggorkeun, waktu katangen kuring datang. “Ajakan Ema ka jero, Uwa rék ka cai heula.”

                “Karék mulang, Mas? untung hidep buru-buru datang”.

                “Ema séhat?”

                “Séhat atuh matak ka dieu gé. Maksud ka dieu téh nyaéta...”

                “Di jero nyaritana. Asa kurang hadé di dieu mah. Istirahatkeun heula anggursing.” Uwa istri datang, nitah ka jero.

                “Aya naon, Ema. Meni siga penting. Pan Imas gé sakedap deui ka lembur atuh. Ayeuna mah teu acan libur.” Kuring nanya ka nu keur mukaan lokét siga aya nu ditéangan.

                “Imas, apal kénéh ka dieu?” Ema némbongkeun hiji potrét.

                “Apal atuh, Ma. Éta mah Kang Opik téa, anu sok ngawurukan ngaos barudak? Pan Imas gé ngawitan tiasa ngaos téh ku Kang Opik?”

                “Sukur atuh ari masih inget kénéh.”

                Kuring imut neuteup Ema. Gurat kolotna geus atra katingali, padahal umurna jauh jeung Uwa pameget ogé Uwa istri. Digugulung ku karipuh disimbutan ku kasusah, nyamarkeun umur Ema nu sabenerna.

                “Ema, doakeun Imas sing tiasa ngajait Ema.” Gerendeng haté.

                “Kieu, Mas. Ema ngahajakeun ka dieu téh. Puguhan rék ngajak Imas mulang?”

                “Mulang? Mulang kumaha ari Ema. Pan teu acan libur. Ké mun tos libur gé Imas pasti ka ditu atuh. Ayeuna Imas  lieur. Seueur apalkeuneun.”

                “Ti wangkid ayeuna mah teu kudu mikiran ngapalkeun. Anggursing kudu diajar masak, tadi Ema geus nyarita ka Uwa pemeget, yén hidep téh moal nuluy deui masantrén di dieu.”

                “Tapi, Ma, kunaon?” dada dikendangan kamelang.

                “Inget ceuk Ema ti baheula. Awéwé mah teu kudu luhur sakola. Pamustungan angger ka dapur. Ngurusanan rumah tangga kumawula ka salaki. Hidep geus déwasa. Geus meujeuhna ngais budak. Diengké engké gé kuriak hésé jodo. Jodo hidep geus datang, Mas. Lalaki bageur tur soléh. Bagja dunya ahérat jeung éta mah,” Ema nyarita norolang teu nolih ka kuring nu hareugeueun. Asa dibéntar gelap tengah poé éréng éréngan.

                “Ma, sareng saha?” Aya nu haneut ngeclak mapay pipi.

                “Enya  Jang Opik. Anu bageur téa...”

                “Tapi, Ma. Pan tos gaduh istri atuh.”

                “Pan geus maot Ceu Julaéha na gé. Karunya budakna leutik kénéh. Opat taun. Moal susah jeung Opik mah, Mas. Tanahna lega, imahna agréng. Ibadah geus puguh teu kudu dicaritakeun.”

*

                “Angkatna rada siangan atuh, Ma.”

                “Hayu mening ayeuna. Puguh geus beurang ieu téh.”

                “Ké, Ma ka Uwa istri heula.” Beretek lumpat ka dapur, muru Uwa istri nu tatadi cicing di dapur teu wasa nganteur kuring. Kajudi, kumaha sabenerna nu nyangkaruk dina dada. Geus dalit jeung manéhna. Apanan salila ieu, nya manéhna pisan anu ngajurung kuring sangkan sakola luhur. Malah inyana geus jangji rék ngabayuan kuring sakola nepi ka jadi sarjana.

                “Wayahna, Imas. Keun mugia sing panggih jeung kabagja.” Uwa istri nangkeup pageuh ka kuring.  “Lain hak Uwa ngalarang indung hidep nu keukeuh kana putusanna,”Uwa istri humaréwos kana ceuli.

                “Uwa...” Kuring ngagukguk. “Hatur nuhun kana kasaéan Uwa. Pan indung téh sawarga nya,  Wa. Insya alloh abdi tungut ka Ema. Uwa  teu kénging sedih. Upami Uwa sedih, abdi gé sedih. Uwa tos dianggap indung sorangan ku abdi. Abdi alim ningali Uwa sedih.” Dangah neuteup gurilap socana nu beueus ku cisoca. Pameunteu teu lesot ka kuring.

                “Imas!” Rangkulan pukah. Ema geus aya di lawang panto, ngagero bangun rusuh.

                Ngaléngkah  lalaunan nuturkeun Ema. Beuki rumegag waktu ngadeukeutan sakola. Kabayang Wéndah, Anti nu keur anteng nyanghareupan soal Ujian. Kabayang Bu Asih  nu pasti deudeupeun pédah kuring teu emol emol. Moal ngadéngé  nu gogorowokan di kelas. Nu sililedek ngaran Bapak. Ah, moal bisa karandapan deui.                Pileuleuyan sakola anu geus méré warna dina kahirupan. Cita cita mekarkeun diri kapaksa pukah. Marékplékan ku kaayaan.

                Kolébat beungeut Beni. Nu salila ieu ngabéla lamun kuring dipoyok ku Si Adul. Lamun kuring dicarékan si Miun, pédah nulis dina bor leutik teuing. Ah, Béni,  lalaki nu salila ieu aya dina dada, méré katingtriman, méré panyumanget kuring sangkan terus diajar jeung diajar. Pileuleuyan...***

               

PKBM Cemerlang

Dimuat di Majalah Mangle, November 2018.  Walaupun narasinya banyak yang dipotong ternyata. But, alhamdulillah. hatur nuhun Mangle

Laporan

PKBM Cemerlang Wonosobo Nungtun Warga Belajar Pikeun Mandiri

Ku Nina Rahayu Nadéa

                Sigana judul ieu cocog pikeun laporan nu dipedar ayeuna.  Lantaran kitu kanyataanna PKBM Cemerlang nu pernahna di Jalan Dieng Km.  4 Sibunderan 5/4, Kec. Mojotengah Kab. Wonosobo geus hasil ngajadikeun warga belajarna  mandiri. Mandiri lain waé dina widang atikan tapi geus ngarambah ka widang séjén nyaéta kaparigelan dina ngolah bahan carica tur dijadikeun bahan inuman. Ieu inuman  téh dijieun ku warga belajar nu aya di PKBM sorangan.  Atuh tangtu kaparigelan warga belajar aya punjulna ti warga belajar nu lain. Kaluar ti PKBM téh lian ti meunang pangaweruh ogé ngajadikeun maranéhna mandiri, tur  antukna bisa ngabogaan penghasilan sorangan.

                Éta nu nyababkeun Dinas Pendidikan Kota Bandung ngadeugdeug ka ieu tempat. Jauh dijugjug anggang ditéang lantaran aya nu dipaluruh. Maluruh rahasia atawa kiat khusus pangna  ieu PKBM tara towong ku murid anu daftar tur pada ngadeugdeug  ku turis doméstik ogé turis asing.

                Rombongan ditampa kalawan daria ku Ketua PKBM Anna Wardiyati. Lian ti ningalian rohang tempat diajar  ogé ningali langsung cara ngolah carica nu antukna bisa dikonsumsi.

                Kabéh masyarakat sabudeureun geus apal kana ketak Anna Wardiyati, awéwé teureuh Wonosobo nu lahir 34 tahun ka tukang  boga tekad pikeun ningkatkeun kaparigelan nu aya dina diri wajib belajarna. Dititénan kalawan imeut naon waé poténsi anu nyangkaruk dina diri siswana tur dirojong sangkan ngabogaan kahayang pikeun mandiri.

                Lian ti nyieun produk carica  hal lain anu dilakukeun ku PKBM Cemerlang nyaéta ngayakeun kursus pikeun warga belajar khususna, umumna pikeun masyarakat sabudeureun. Contona diajar mayét, tata rias, ngajait, nyieun baki hantaran pikeun kawinan, bordir jeung réa réa deui. Nu jadi kareueus téh yén Anna ngayakeun kursus téh kalawan haratis, asal aya tékad nu bener tur soson-soson nyuprih élmu, tinangtu hasil nu dimaksud.

                Lian tinu disebutkeun di luhur, ogé ngembangkeun budaya lélé dumbo. Ari lahanna? pernahna di handap kantor PKBM Cemerlang. Moal aya nu nyangka lamun handapeun kantor teh aya piaraan nyaeta lélé dumbo. Matak kataji puguh gé. Anna Wardiyati  geus ngarobah hiji lembaga anu biasana matak pikaboseneun  jadi   betah  tumaninah. Teu anéh lamun jumlah warga belajar anu datang ka ieu tempat teu weléh merul. Ngadeg tanggal 2 November 2004, meunang ijin operasional taun 2010. Diresmikeun ku Mentri Pendidikan dan Kebudayaan RI tahun 2013.  Ti ngadegna ieu sakola nepi ka kiwari Anna teu bosen nyieun inovasi ogé ngamotivasi karyawanna sangkan terus sumanget dina méré layanan ka masarakat ogé  méré motivasi sangkan maranéhna bisa mandiri.

                Jumlah warga belajar PKBM kesetaraan kurang leuwih 300 ngawengku pakét A= 61 urang, Pakét  B= 167 urang jeung Pakét C= 80  urang. Lian ti warga belajar nu umurna masih kénéh usia sakola aya ogé anu leuwih ti umur usia sakola, hartina geus maju ka kolot. Tapi teu diwilah wilah lebah méré pangajaranna, nu ngora atawa nu kolot dina nampa élmu téh éstu sarua. Kabéh murid kudu dibéré layanan anu alus. Ari waktu diajarna beurang, ti pukul 13.00 nepi ka pukul 16.00.

                Teu paaing aing deuih dina  emprona penerimana siswa baru téh. Lamun aya nu daftar ka PKBM heug umurna luyu pikeun di sakola formal dituduhkeun ku Anna  pikeun daftar ka sakola formal anu  pangdeuketuna. Kitu ogé sabalikna. Intina  aya hubungan anu alus antara sakola formal jeung PKBMna.  Sakola formal remen ngajak kerjasama ka Anna dina lebah pelatihan atuh PKBM ogé sok ngabutuhkan kerjasama jeung sakola formal utamana dina lebah UNBK, pan UNBK bisa kalaksanakeun kalawan lancar téh lantaran aya kerjasama jeung sakola formal.

                Enya pan ayeuna mah Ujian Nasional téh ku sistem online. Anna ogé kudu ngigelan jaman. Salila ieu sakola Nonformal sok teu pati dipaliré komo dina hal Ujian Nasional mah loba nu ngababarikeun. Nyapirakeun. Tapi Anna teu kitu. Ngatik barudak bener bener. Ngigelan jaman,  kudu UNBK. Tah dina prungna ujian ngiluan ka sakola formal téa. Jadi aya simbiosis mutualisme ‘saling menguntungkeun”.

                Loba ogé anu dicaritakeun ku Anna waktu Dinas Pendidikan Kota Bandung nganjang ka ditu. lebah guru/tutor  anu ngajarna ti ditu  ti dieu. Anna ngalaksanakeun manajemen personal dina hal ieu. Embung lamun PKBMna ngan saukur dipaké nyambi. Anna hayang pagawé anu aya di dieu fokus jeung utama ngajar  di dieu. Teu ngarancabang pipikiran. Lantaran hayang ngaronjatkeun sagalana téa. Jadi Anna ménta ka tutor sangkan milih rék dimana induk gawé nu sabenerna.

“Tibatan midua meunding mundur waé ti dieu,” tandes Anna.

                Tangtu  kudu aya pangiket sangkan tutor betah, éta pisan anu dipikiran ku Anna. Salila ieu geus pada apal yén honor tutor téh saeutik, matakna loba nu nyambi ti ditu ti dieu gé dapon meunang kasejahteraan anu ningkat. PKBM anu dikokolakeun ku Anna méré reward ka para tutorna. Lian ti gaji pokok aya tambahan lain, diantarana tina kehadiran, disiplin jeung réa réa deui.  Kehadiran geus maké sistem finger print. Karyawan anu absénna alus bakal leuwih gedé meunang gajihna. Mingkin gedé tingkat kahadiran mingkin gedé ogé gajih anu katampa ku pagawéna. Malah bisa ngaleuwihan  UMK sagala. Ieu meureun anu nyababkan  para tutor  betah aya di PKBM Cemerlang. Katingali ti jumlah nu ngalamar ka ieu PKBM teu weléh loba. Taun ieu aya kana 200-an anu ngalamar.

                Ditanya ngeunaan waragad pikeun mayar tutor anu sakitu gedéna Anna ngécéskeun   yén  kauntungan tina produk carita téh dialihkeun deui pikeun kamajuan PKBM Cemerlang sorangan. Misalna waé gajih tutor, meuli kabutuhan PKBM.

                Produk Carica geus kawentar. Malah nepi ka diekspor sagala diantarana ka nagara Malaysia, Thailand, Vietnam, Saudi Arabia. Mingkin gedé profit anu katampa,  pangaweruh warga belajarna mingkin ngalobaan. Sabab Anna ogé ngajak warga lain, lian ti warga belajar pikeun ngiluan kursus.

                Pengharagaan anu geus dicangking ku PKBM kaitung loba. Ieu diantarana: Juara I Tungkat nasional produk kategori minuman buah ti Kementrian Perindustrian RI, Juara I tingkat nasional lembaga PKBM pangalusna tahun 2016 ti Kementrian Pendidikan RI, Pinilih produk tingkat nasional  dina Pameran ASIAN Games di Jakabaring Pelambang Sumsel tahun 2018, jeung réa réa deui.

                Teu anéh lamun Dinas Pendidikan Kota Bandung ngahaja datang ka ieu tempat bulan Séptémber anu kaliwat. Lian ti Kepala Dinas Pendidikan Kota Bandung Elih Sudiapermana, hadir ogé  Kepala Seksi Kelembagaan Peserta Didik Yayat Karyati Liestiani jeung penilik sarta staf di lingkungan Disdik Kota Bandung.

                Elih miharep sangkan ku datangna para penilik ka ieu tempat bisa mulungan élmu pangaweruh. Penilik di Kota Bandung kudu bisa ngalarapkeun elmu positip anu geus katampa ti ieu tempat.

“Mudah-mudahan naon anu geus katampa tur katempo ti PKBM Cemerlang bisa dilakonan di Kota Bandung kalawan daria. Intina kudu aya sumanget anu terus ngagedur sangkan naon anu dipiharep bisa laksana kalawan nyugemakeun,” tandes Elih.

Kepala Dinas Pendidikan Kota Bandung Elih Sudiapermana jeung Rombongan di PKBM Cemerlang Wonosobo

Ngolah bahan carica jadi inuman

                Nina Rahayu Nadéa. Menulis dalam bahasa Indonesia dan bahasa Sunda. Tulisannya dimuat di:  Pikiran Rakyat, Galamedia, Kabar Priangan, Majalah Kartini, Analisa Medan, Radar Bojonegoro, Majalah Potret Banda Aceh, Majalah Baca Banda Aceh, Suara Karya, Suara Daerah, Majalah Kandaga, Majalah Mangle, SundaMidang, Galura,  Tabloid Ganesha, Tribun Jabar, Koran Merapi Yogyakarta, Majalah HAI, Majalah Loka Tasikmalaya, Majalah Guneman,  Sastra Sumbar, Majalah Bobo, Buletin Jejak, KOMPAS, Kedaulatan Rakyat, Solo Pos, Joglo Semar, Radar Bayuwangi, dll

Tungtung Sore

Lama ngak Upload tulisan. Kangeeen
Dimuat di Tribun Jabar

Tungtung Soré

Ku Nina Rahayu Nadéa

                Baliho, spanduk ogé pamflét geus mimiti katingali. Rapang dina témbok imah, naraplok dina tangkal, aya ogé nu ngahaja dipasang lebah jalan raya. Di tempat tempat strategis anu bisa katingali ku jalma.  Kitu nu ku kuring katingali lamun sakalieun turun gunung seja ka kota. Meuli kaperluan keur santri. Kayaning buku, kitab jeung kaperluan lain nu aya patalina jeung kagiatan ngajar barudak.  Harita mah ka toko  anu dimaksud  téh kaliwat sababaraha blok. Leumpang sababaraha balikan.  Basa nanyakeun cenah geus kaliwat rada jauh, kapaksa leumpang balik deui. Leuh geuning enya. Ngaran toko téh kahalangan ku baliho. Keuheul nataku. Beuki wé apatis ka ngaran pilkada.

Baheula gé ka imah Ama. Rabul jalma. Ama téh Bapak kuring anu kabeneran boga pasantrén. Nya kitu geuning ari keur pilkada mah. Liang cocopét gé teu sirikna didatangan. Kitu deui ka lembur kuring anu sasat aya di gunung.   Loba anu nyiliwuri mindah rupa pikeun ngaraih sora. Pikeun  ngolo sangkan sora sora  rahayat biluk ka maranéhna. Harita Ama narima biasa. Piraku sémah teu diajénan. Perkara maksud manéhna ditampa tapi perkara masarakat milih atawa heunteu mah Ama teu ngajangjikeun.

Rahayat  jaman kiwari geus palinter. Béda jeung baheula nu masih bisa dibobodo. Dibéré kaos carang. Atuh kaos carang téa lumayan bisa dipaké ka sawah, nu balukarna asup angin. Kampanye ngilu ka ditu ka dieu, dapon meunang kaos  atawa amplop nu pamustungan béak dipaké obat bati kampanyeu.

                Ayeuna mah tiis ceuli hérang panon. Teu aya nu datang ka Ama. Saprak kajian harita pan. Aya calon anu ngamuk tutas hasil pemilihan diumumkeun. Éléh sora. Komo ku kabeneran di lembur Ama. Teu kabagéan sora pisan. Ngamuk béak karep. Majar Ama geus mangaruhan warga sangkan teu nyolok manéhna.  Nu teu ngeunahna éta sumbangan karpét nepi ka dibawa deui. Kitu deui spéker masjid.

                “Ama mah taya hak pikeun maksa masarakat  pikeun milih Encép.” Ama leuleuy. Ngupahan nu  kaberung napsu. Susuganan ku cara leuleuy amarahna sirna. Tapi ning abong geus kalimpud ku jurig napsu. Amarah geus nalingkung diri. Omongan Ama nu leuleuy, sigana téh teu napel saeutik eutik acan. Da éta wé diomongan leuleuy téh ngadon beuki muncereng, panon gé burial buncelik  kaluar kabéh. Leungeun nunjuk ka Ama nepi ka bentik bentik. Nyarékan laklak dasar.

                “Dasar haji atah adol. Ngabobodo jalma béak karep. Karpét, speker dibéré, bari jeung euweuh pamulang tarima.”

                “Punten, Cép, Ama mah ti baheula gé teu ménta. Pan éta mah kahayang Encép  nyumbang. Barina gé mun teu iklas hadé dibawa deui. Tinimbang  pidoréksaeun sararéa. Agama teu maksa ka jalma lamun taya kaiklasan.” Ama gogodeg.

                “Gandeng haji. Ayeuna mah tong mamawa agama. Naha haji rék mikeun éta karpet?”

                “Ceuk Ama gé mangga téh teuing.” Ama nyarita angger leuleuy.

                Sanajan enya Ama teu ambek. Teu keuheul. Tapi kuring bisa ngarampa naon anu dirasakeun ku Ama. Tinangtu haté  gudawang. Itikurih deui meuli karpét jeung spéker masjid. Tisaprak kajadian harita Ama embung kaanjangan sémah, ari lain nu deukeut atawa nu geus wawuh mah. Komo deui nyanghareupan pilkada siga ayeuna. Narah sigana. Kitu deui para santri sigana téh geus apal kana kahayang Ama. Aya tim khusus pikeun ngajaga di hareup.  PPID meureun mun di kota mah ngaranna.  Di hareup sacara bagilir santri ngajaga tamu nu datang. Nuliskeun ngaran jeung tujuan.   Sok langsung wé dibéjakeun Ama keur indit jauh. Dihareupan heula ku nu dipikolot. Tara Ama langsung nyanghareupan, sakalieun aya tamu jauh téh. Lamun sakira kira néléngténg ka lebah politik mah. Tara dibéré haté.

*

                Keur di jero beus harita téh. Balik balanja. Meuli kaperluan siga biasa. Waktu aya nu nyebut ngaran kuring. Ti tukang. Langsung ngalieuk.

                “Dewi nya. Kumaha damang?” Hiji lalaki asa wawuh. Asa deukeut jeung haté. Lamunan jadi ngacacang ka mangsa nu geus kasorang. Tapi enya kitu manéhna. Ngahuleng.

                “Hilap deui nya? Sombong lah. Angga téa. Angga Kusuma. SMA tilu.”

                “Oh, muhun Angga. Punten nya. Janten pangling atuda.” Kuring imut. Neundeun ngaran dina ingetan.

                Enya Angga. Babaturan saangkatan. Pinter, kasép, béréhan jeung aktif di organisasi. Sagalana pisan aya di manéhna. Kungsi harita ngadeukeutan  kuring. Ngan duka atuh da teu dibéré resep. Ceuk batur mah sagalana Angga téh. Pantes kuring disebut bodo, lantaran teu narima Angga. Pan harita mah kuring keur deukeut jeung Damar. Kungsi kalangkang manéhna napel di kuring sanggeus rérés kuliah. Kalangkangna némbongan waé. Perhatianna, bageurna jeung lainna kabawakeun kana kahirupan. Beut aya rasa kaduhung. 

                Komo sanggeus hiji dua babaturan mimiti ninggalkeun masa kabébasan. Mimiti ngipuk pangharepan, lalayaran dina sagara rumah tangga, kasimpé téh beut marengan. Saumuran kuring di lembur mah kasebutna geus parawan kolot. Rumasa mimitina mah sok mikiran nasib diri.  Teu kapikiran  sotéh sanggeus Ama ngadegkeun pasantrén.  Kuring dilibatkan jadi pengurus ogé jadi guruna. Ti dinya aktivitas padet, ngaleungitkeun ngaran Angga. Teu aral mikiran diri nu can kabeneran panggih jeung jodo. Simpéna haté ngaleungit bareng jeung mucunghulna hal lain. Ngadeukeutkeun diri kanu Maha Kawasa. Sadayana nyérénkeun ka anjeunNa, yén jodo pati bagja jeung cilaka geus aya guratna. Manusa  ukur bisa usaha jeung ihtiar. Pamustungan anging Alloh nu nangtukeun. Ku ngajar jeung ngadidik barudak haté jadi bérag. Aya hal lain anu leuwiih mulia batan mikiran diri. Ningali kaayaan barudak anu kacida butuh perhatian.  

                “Masih di Kampung Dukuh?”

                “Masih.”

                “Ké, ah. Nganjang.”

                Teu dijawab. Tapi nu sabenerna, dina haté pangjerona. Ngaran Angga mimiti lalayaran. Aya kahayang lamun Angga nganjang ka imah. Ka gunung singkur.

                Ka dieunakeun Angga remen nganjang. Surak waktu Angga mimiti datang ka imah. Disanghareupan ku Ama. Haté tagiwur inggis Ama bendu, teu sapagodos jeung kahayang kuring. Tapi Ama katingalina beut deukeut, cop. Ngobrol ngalér ngidul. Mimitina teu pernah ngungkit masalah pulitik. Biasa waé ngobrol. Prah siga nu lain.  Tapi kalilaan mah mimiti ngabuka yén cenah manéhna téh nyalonkeun ti hiji partai.  Anéh, beut ka Angga teu aya rasa ceuceub. Teu aya rasa ngéwa siga ka calon nu lain. Ama gé kitu siga nu léah. Duka meureun pédah geus deukeut ka Angga ti saacan apal nyalon.

                Angga mah mémang beda tinu lain. Perkara sifat pan geus apal ti keur SMA kénéh. Handap asor. Ka kolot ka budak ngahargaan. Teu weléh mihormat ka sasaha. Teu adigung. Sok uplek jeung Ama ngobrol. Naon waé sagala nyambung.

Sugan téh Ama moal nyanghareup, waktu apal Angga nyalonkeun téh. Ama siga méré lampu héjo ka Angga. Santri ngarti kahayang Ama, da éta we spanduk jeung pamflét gé ku barudak dipasangkeun, teu kudu dititah. Lamun pareng santri masangkeun spanduk kana tangkal bari jeung dipakuan mah. Angga sok nyarék.

“Mending ditalian waé, meh teu ngaruksak tangkal.”

Poin tambahan keur kuring. Yén Angga kacida merhatikeun kana kaséhatan lingkungan.

                Harita pasosoré Ama jeung Angga ngobrol di tengah imah. Duka naon anu diobrolkeun téh da katingali uplek nakeran. Sakapeung Ama ngagakgak kagugu ku omongan Angga sigana. Atuh sakapeung ogé Angga seuri ngadéngé pangalaman Ama. Beut jadi nyipta anu teu puguh. Lamun téa mah. Enya lamun Angga daék deui ngedalkeun kaasih. Hayang teuing geura narimakeun. Ngarah Ama suka. Pan Ama sakitu geus sepuhna. Piraku taya nu daék neruskeun hanca Ama. Gerentes jero dada. Ih, beut  ambon sorangan. Kuring ngusap beungeut. Éra ku lamunan. Ti panggih di beus nepi ka ayeuna Angga teu ngobrol nu karitu. Pan mimindengna mah ngobrol ngan jeung Ama. Paling panggih lamun nyuguhan.

                Pernahna pasantrén jeung imah. Ukur kahalangan tilu suhunan. Kuring mimindengna di pasantrén. Ngajar ti isuk nepi ka soré.  Tara apal iraha Angga datang. Da tara kungsi jangjian. 

                “Ama. Sakedap deui Magrib. Cai tos disayogikeun.”  Kuring nyampeurkeun.

                “Duh enya teu karasa. Nyérélék pisan. Teu karasa ari geus ngobrol jeung Angga téh.”

                “Abdi gé moal lami atuh Ama. Badé aya bujengeun.”

                “Kagok Magrib, Ang.”

                “Caket da bumi réréncanganna, Ama.” 

                “Sok atuh. Kadé di jalanna,” Ama ogé kuring nganteurkeun ka luar.

                Panto mobil dibuka. Mukakeun kaca mobil.

                “Tos sonten, tapi nyongkab pisan nya Ama!” Angga muka dua kancing kaméja.

                “Sigana ke peuting hujan badag.” Ama mairan.

Pluuk... lokét konci mobil anu keur dicekel ku Angga murag. Angga haget nyokot. Awakna dongko nyokot konci nu ngagolér dina taneuh.   Bumi alam asa poék. Waktu Angga nyokot lokét nu muka. Atra. Poto panganténan.***

Nina Rahayu Nadéa. Menulis dalam bahasa Indonesia dan bahasa Sunda. Tulisannya dimuat di:  Pikiran Rakyat, Galamedia, Kabar Priangan, Majalah Kartini, Analisa Medan, Radar Bojonegoro, Majalah Potret Banda Aceh, Majalah Baca Banda Aceh, Suara Karya, Suara Daerah, Majalah Kandaga, Majalah Mangle, SundaMidang, Galura,  Tabloid Ganesha, Tribun Jabar, Koran Merapi Yogyakarta, Majalah HAI, Majalah Loka Tasikmalaya, Majalah Guneman,  Sastra Sumbar, Majalah Bobo, Buletin Jejak, KOMPAS, Kedaulatan Rakyat, Solo Pos, Joglo Semar, Radar Banyuwangi, Koran Pantura, dll